D45, donderdag 4 juni: Dubrovnik – bus naar Mostar

Bosnië heeft slechts een schaamlapje van twintig kilometer kuststrook, maar het hoort natuurlijk wel bij de Middellandse Zeeregio. Mostar stond al langer op onze lijst, maar omdat het wat uit de richting ligt, nemen we vandaag een bus naar daar. Onderweg zien we niet veel verschil met de voorbije dagen, tot we beter op de gevels beginnen letten. Zijn dat kogelgaten? Ja, dat zijn kogelgaten. Slik.

Ik ben enorm geïntrigeerd en gefascineerd door die herinneringen aan de oorlog die nu toch al (of nog maar?) twintig jaar geleden is. Maar ik besef hoe pervers die fascinatie is als ik mezelf betrap op een lichte teleurstelling wanneer gaten in een gevel "gewone" slijtage blijken te zijn, en niet veroorzaakt door kogelinslagen.

In de bus zitten twee al wat oudere mannen, elk afzonderlijk opgestapt. Zij hebben het conflict bewust meegemaakt — wie weet hebben ze mekaar zelfs nog ooit beschoten. Ik probeer mezelf in die tijd voor te stellen, op mijn tienerkamer in Mostar, meerappend met Raymond Slijngaard, wanneer plots de kogels om m'n oren fluiten. Wat zou ik doen? Hoe zou ik reageren? Onwezenlijk, en onmogelijk te zeggen. Vuile zaak, zo'n oorlog, en altijd alleen maar verliezers.